Skáldfeðgar III

Þriðju skáldfeðgarnir í þessari bloggröð eru Thor Vilhjálmsson og Guðmundur Andri Thorsson. Þeir eru sennilega ólíkastir á mynd og kannski ólíkastir rithöfundar þó margt sé líkt með skyldum. 

Guðmundur gefur út bókina Valeyrarvalsinn fyrir þessi jól. Færeyingar gætu sagt um hana að hún sé "eitt satt njótilsi frá enda í annan". Það er ekki vegna þess að spennan sé svo ógurleg eða dramatíkin nísti mann að hjartarótum. Ánægjan kemur þess í stað frá textanum, hughrifunum og augnablikunum sem eru búin til. Sumir kaflarnir eru eins og ljóðabálkar sem líða rólega áfram og þú getur jafnvel gripið niður í textann hvar sem er og byrjað að lesa.

Svo við tölum meira um Færeyjar þá var ég fyrir nokkrum árum staddur á færeyskri málverkasýningu á Kjarvalsstöðum. Þar sem ég stend og horfi á vídeó af grindardrápi sem þarna var haft sem undirspil við myndlistina veit ég ekki fyrr til en Thor stendur við hliðina á mér. Við fórum að spjalla saman. Hann hafði greinilega mikinn áhuga verkunum sem þarna prýddu veggi og þekkti vel til Færeyinganna. Ég man ekki hvort hann tjáði sig eitthvað um grindardrápið en það var blóðugt eins ein myndin hans Mikines sem þarna var til sýnis.

Ég játa að ég hef ekki lesið mikið af bókum Thors og hann hefur ekki höfðað neitt sérstaklega til mín sem rithöfundur. Las þó Grámosann og hef gripið niður í fleiri bækur. Setningarnar eru stundum svo langar og textinn svo margorður að söguþráðurinn týnist í orðskrúðinu. Að mínu mati er Guðmundur Andri föðurbetrungur sem rithöfundur þó hann sé kannski ekki eins í hávegum hafður. Hann skrifar afskaplega fallegan stíl eins og er orðinn hálf kjánalegur frasi hjá gagnrýnendum sem fjalla um bækur hans. Textinn er skýr og þægilegur en samt laus við tilgerð og óþarfa tildur sem er gryfja sem sumir stílsnillingar falla í. Mér finnst Guðmundur reyndar ekki sá yfirburðamaður í textaritun sem sumir tala um. Við eigum sem betur fer marga snillinga á því sviði og hann er einn af þeim.

Það sem er líkt með þeim feðgum er hvað mál þeirra er myndríkt og hvernig þeir skapa stemmingu og augnablik frekar en spennu og drama. Þeir eru málarar sem nota penna í staðin fyrir pensil og pappír í stað striga. Málverkin þeirra hafa samt rólegra yfirbragð en málverkið hans Mikines af grindadrápinu.

Skáldfeðgar I

Ég las nýlega Málverkið eftir Ólaf Jóhann Ólafsson. Bókin er mjög góð eins og vænta mátti. Ólafur er tvímælalaust einn allra besti rithöfundur okkar af sinni kynslóð. 

Ólafur Jóhann er sonur Ólafs Jóhanns Sigurðssonar skálds.  Margt er líkt með þeim feðgum eins og stundum hefur verið bent á (sjá t.d. hér). Báðir eru alvörugefnir, skrifa myndríkan texta og skapa djúpar persónur.

Ólafur yngri var afburða námsmaður á sinni tíð. Ég heyrði einhverntíman að hann væri eini nemandinn sem hefði fengið 10 í íslenskum stíl í MR. Þetta veit ég þó ekki fyrir víst en það er alveg ljóst af bókum Ólafs að hann er enginn meðalmaður að andlegu atgervi. Þær eru allar svo vel gerðar og kannski óþægilega gallalausar ef eitthvað er hægt að finna að þeim.

Á uppvaxtarárum Ólafs eldri reyndu flestir snjallir námsmenn og þeir sem voru góðum gáfum gæddir fyrir sér á skáldskaparsviðinu. Seinna meir færðist metnaður þeirra yfir á það að ná langt í viðskiptaheiminum. Það er gaman að því að Ólafur yngri hefur sameinað þetta hvort tveggja. Hann er í nokkrum sérflokki íslenskra rithöfunda og í raun alþjóðlegur rithöfundur sem skrifar bækur sínar bæði á íslensku og ensku.

Mér hefur alltaf fundist Ólafur eldri enn betra ljóðskáld en sagnaskáld. Að sumu leyti vanmetinn sem eitt allra besta ljóðskáld íslendinga á 20. öld.  Þetta er úr einu kvæði hans ef ég man rétt:
    Í eftirleit um afrétt fornan
    einn ég geng uns birtan dvín.
    Ég á langa leið að baki,
    lengri er sú sem bíður mín.

Í Málverkinu er nokkrum sinnum tekið þannig til orða að birtan dvíni og vísan er einkennandi fyrir margar persónur þeirra feðga. Þær eru einar á ferð í eftirleitinni löngu um tilveruna, eigin vitund og samvisku. Þær verða stundum meira og meira einar eftir því sem fleira fólk blandast inn í líf þeirra.

Texti Ólafs yngri er líka á köflum mjög ljóðrænn og ég vona að hann skrifi einhverntíman ljóðabók.

Bókaklúbbi Eddu hnignar

Í nokkur ár hef ég verið félagi í bókaklúbbi Eddu útgáfu (áður bókalúbbi MM). Klúbburinn sendir manni bókapakka nokkrum sinnum á ári og höfum við fengið margar góðar bækur frá honum í gegn um tíðina. 

Fyrstu árin voru yfirleitt 4 bækur sem komu í hvert sinn og maður borgaði í kring um 1000 krónur.  Núna í morgun fékk ég pakka með aðeins tveim bókum og telst hvorug þeirra sérlega merkileg.  Auk þess er verðið komið upp í um 2000 kr. !!!   Ég er alvarlega að velta fyrir mér að hætta í þessu.  Líklega orðið ódýrara að kaupa bara þær bækur sem maður hefur áhuga á.

Bókagagnrýni

Bókmenntafrömuðurinn og lestrarhesturinn Þorsteinn Sverrisson fjallar hér á eftir um nokkrar nýjar bækur sem hann hefur lesið undanfarið.

1. Hnífur Abrahams eftir Óttar M. Norðfjörð ****
Þetta er ágæt bók.  Reyndar svona formúlusaga en engu að síður mjög skemmtileg aflestrar og afar spennandi.  Fléttan kemur að óvart og er ekki fyrirsjáanleg, amk. ekki fyrir mig.  Höfundurinn hefur greinilega lagt mikla vinnu í bókina, en sagan byggir á raunverulegum heimildum í fornum trúarritum kristinna manna og múslima. Að mínu mati er þessi bók alveg á borð við bestu spennubækur af þessum toga svo sem DaVinci Code.


2. Rimlar Hugans eftir Einar Má Guðmundsson *****
Yndisleg og vel skrifuð bók. Enn eitt listaverkið sem mun halda nafni Einars Más á lofti um ókomin ár.  Verður líklega flokkuð sem ein af bestu bókum hans ásamt Englum Alheimsins. Persónulegur stíllinn er alltaf samur við sig, sá sem les bókina hefur á tilfinningunni að höfundurinn sé sjálfur að tala við sig. Bókin er að sögn Einars byggð á raunverulegum atburðum, raunverulegu fólki, undarlegri og tilviljunarkenndri atburðarás. Þetta er saga um tvo sterka krafta í mannlegri tilveru, ástina og fíknina, hvernig þessir kraftar toga í fólk og hvernig fólk togar í þá.



3. Himnaríki og Helvíti eftir Jón Kalmann Stefánsson **
Ég veit ekki hvað það er við þennan vinsæla og viðkunnalega mann Jón Kalmann en mér hefur aldrei fundist gaman að lesa bækurnar hans.  Hef gert nokkrar tilraunir.  Barðist samt í gegn um þessa, hún byrjar ágætlega og er fín framan af. En um miðja bók verða skil í sögunni og eftir það er sagan bara svona tilgangslaust og stefnulaust hringl sem rennur út í ekki neitt í lokin.  Stíllinn er skemmtilegur á köflum og ég held að Jón Kalmann ætti að reyna fyrir sér sem ljóðskáld. Ef til vill hefur hann gert það án þess að ég viti það.



4. Þúsund bjartar sólir eftir Khaled Hosseini, þýdd af Önnu Maríu Hilmarsdóttur *****
Stórkostleg bók um líf tveggja kvenna í Afganistan. Þetta er harmleikur en samt er þráður vonar og fegurðar spunnin inn í alla söguna og endirinn er góður sem betur fer. Sagan veitir okkur innsýn í þetta bilaða þjóðfélag og þær hörmungar sem Afganska þjóðin hefur þurft að ganga í gegn um undanfarna áratugi. Hún er svo sterk að manni finnst eins og um persónur af holdi og blóði sé að ræða þó svo þetta sé skáldskapur. Ég hvet alla til að lesa þessa bók. Hún minnir mann líka á hvað það eru mikil forréttindi að eiga heima á Íslandi þrátt fyrir myrkrið og rigninguna.



5. Ripley's, Ótrúlegt en satt ****
Mjög skemmtilegar bækur. Þ.e. ég las tvær bækur með þessu nafni, önnur blá en hin appelsínugul. Þær eru fullar af skemmtilegum og furðulegum staðreyndum um allt milli himins og jarðar. Mikið af myndum er í bókinni. Dæmi um furðufyrirbæri sem fjallað er um:

• Tanya Streeter kafaði á köfunarbúnaðar niður á 165 metra dýpi árið 2003 !!!
• Bobby Leech lifði af þegar hann lét sig falla niður Niagara fossana í tunnu en dó skömmu síðar þegar hann rann á bananahýði.
• David  Blaine var grafinn lifandi í glerkistu í heila viku og innbyrti aðeins fjórar skeiðar af vatni á dag.
• Dýpsta borhola á jörðinni er í norður Rússlandi, 13 km á dýpt. 
• Í bænum Coober Pedy í Ástralíu búa 4000 manns í neðanjarðarhellum. Þar eru verslanir, hótel kirkjur o.fl.
• Vatnajökull sést frá Færeyjum í 547 kílómetra fjarlægð, það er lengsta fjallasýn í heimi.
• Högl á stærð við hænuegg drápu 25 kínverja árið 2002.
• Lloyd Scott lauk Edinborgarmaraþoninu árið 2003 í 59 kg þungum kafarabúningi....
  

Bækur sem ég á eftir að lesa og fæ vonandi í jólagjöf !!!

Sandárbókin eftir Gyrði Elíasson
Gyrðir hefur alltaf verið í miklu uppáhaldi hjá mér.  Vonandi get ég lesið hana um jólin.

Englar dauðans eftir Þráinn Bertelsson
Þráinn er mjög skemmtilegur og hugmyndaríkur rithöfundur og mig langar til að lesa þessa bók.

Dauði trúðsins eftir Árna Þórarinsson
Langar líka til að lesa þessa bók miðað við umsagnirnar um hana.