Vandræðagangur með líkamsleifar

11.12.2009 | 22:25

Vandræðagangur með líkamsleifar

Merkileg þessi árátta að þurfa að vita hvar líkamsleifar fólks sem er löngu dáið séu niðurkomnar eins og kemur fram í þessari frétt. Hvers vegna er fólki ekki sama hvað hefur orðið um bein Adolfs Hitlers, Evu Braun og Göbbels? Það er nú ekki heldur eins og þetta séu manneskjur sem eru okkur kærkomar. Margt er á huldu um dauða illmennisins og hafa verið skrifaðar margar bækur og ritgerðir um það efni. Þessi kenning að hann hafi verið grafinn ásamt hinum í Magdeburg eftir ýmsar tilfærslur og vandræðagang rússa kemur auðvitað til greina en verður seint sönnuð. Reyndar hafa líka gengið sögusagnir um að Hitler sé ennþá á lífi en það hlýtur að teljast heldur ólíklegt.

Margir hafa heyrt af beinamálinu í sambandi við þjóðskáld Íslendinga, Jónas Hallgrímsson. Ef ég man rétt þá voru bein hans grafin upp í Kaupmannahöfn og flutt heim fyrir atbeina þess fræga manns Sigurjóns Péturssonar á Álafossi. Þetta var um 100 árum eftir lát skáldsins. Síðan tók við rekistefna um hvort beinin ættu að vera grafin á Þingvöllum eða á æskuslóðum Jónasar, Hrauni í Öxnadal. Einhverjir stálu beinunum og fluttu norður í skjóli nætur en þá gripu stjórnvöld í taumana og sóttu til baka það sem eftir var af þjóðskáldinu okkar! Enn telja sumir að beinin sem komið var með heim frá Danmörku séu í raun og veru ekki bein Jónasar og verður líklega aldrei fyllilega sannað hver það er sem hvílir undir bautasteini hans á Þingvöllum. Því hefur verið haldið fram að þar liggi danskur bakari eða smiður.

Kristofer Kolumbus, sá frægi landkönnuður, lést árið 1506 í borginni Valladolid á Spáni. Hans hinsta ósk var að bein hans fengju að hvíla á eyjunni Espanola sem hann hafði bundið miklu ástfóstri við. Spánverjar urðu við óskum hans, reyndar ekki fyrr en árið 1542 og hlaut hann legstað í dómkirkjunni í Santo Domingo ásamt jarðneskum leifum Diegos sonar hans. Þarna hvíldu bein Kólumbusar uns Spánverjar skyldu láta af hendi eystri hluta Espanola við Frakka. Þótti óhæfa að skilja þennan merka son Spánar eftir í franskri mold. Grófu menn þá niður þar sem þeir töldu gamla manninn hvíla og fundu blýkistu mikla, sendu til Kúbu sem Spánverjar réðu á þeirri tíð og grófu þar með viðhöfn hjá dómkirkjunni í Habana. Þar stendur víst ennþá á legsteini "Megi guð gefa að bein hans hvíli hér í friði í þúsundir alda". En aðeins öld síðar gekk Kúba undan Spáni. Fóru beinin þá enn á flakk, að þessu sinni til Sevilla á Spáni og hlutu legstað þar.

Víkur nú sögunni aftur til Santo Domingo árið 1877 þar sem hafin var viðgerð á dómkirkju staðarins. Koma viðgerðarmenn niður á mikla kistu með líkamsleifum og á lokið innanvert var ritað: "Ilustre Y Esdo Varon Don Cristobal Colon" sem þýðir nokkurn vegin "Tiginn frægðarmaður Kristofer Kolumbus". Töldu heimamenn að Kolumbus væri ennþá á eyjunni sem honum var kærust. Þótti þetta mikil hneisa fyrir Spánverja sem viðurkenndu ekki að um væri að ræða kistu Kolumbusar. Urðu af þessu miklar deilur sem enduðu með því að Spánverjar kölluðu ræðismann sinn á eyjunni heim. Enn í dag mega þeir ekki heyra á annað minnst en sá gamli hvíli í sinni gröf í Sevilla.

Skáldbróðir Jónasar og landi Kólumbusar, spænska skáldið Frederico Garcia Lorca var skotinn af Falangistum í upphafi spænsku borgarastyrjaldarinnar árið 1936. Síðan þá hefur verið deilt um hvar lík Lorca væri niðurkomið og hafa ýmsir viljað koma því fyrir á stað sem væri stórskáldinu sæmandi. Fjölskylda skáldsins barðist lengi vel á móti því að leitað yrði að leifum hans. Það var ekki fyrr en seint á þessu ári (2009) sem farið var að leita í gröf við borgina Alfacar þar sem talið hefur verið að hann hafi verið huslaður ásamt tveim eða þrem öðrum fórnarlömbum styrjaldarinnar. Fjölskyldan féllst loks á að gefa DNA sýni til samanburðar. Líkamsleifarnar sem voru grafnar upp eru enn til rannsóknar í Háskólanum í Grenada. Á næstu mánuðum er búist við niðurstöðum um hvort fundist hafi raunverulegt lík hins mikla skálds. Ýmsir hafa þýtt ljóð Lorca á íslensku, fyrstur sá merki ljóðaþýðandi Magnús Ásgeirsson frá Reykjum í Lundarreykjadal. Nýlega kom út hjá Háskólaútgáfunni bókin Gustur úr djúpi nætur, safn íslenskra þýðinga á ljóðum Lorca.