Það er gott hjá Obama forseta að gera 9. október að degi Leifs Eiríkssonar.

Landnám norrænna manna er eina staðfesta heimildin um komu evrópubúa til Norður Ameríku á undan Kólumbusi.  Sönnunina fundu norskir fornleifafræðingar í L'Anse aux Meadows á sjöunda áratugnum.

Vafamál er að íslendingasögurnar einar og sér væru taldar nægileg heimild um þessa landafundi frekar írsku sagnirnar um siglingar heilags Brendans frá Írlandi til Ameríku í kring um árið 500. Við eigum það reyndar norskum fornleifafræðingum að þakka.

Líklega væri staða Íslendinga sterkari ef landnám okkar hefði tekist þarna í kring um árið 1000. Við hefðum haft nokkur hundruð ára forskot til að koma okkur fyrir og dreifa okkur yfir Norður Ameríku.  Gaman er að velta fyrir sér hvernig mannkynssagan hefði þróast ef þetta hefði gerst.

En við hrökluðumst í burtu, enginn veit nákvæmlega hvers vegna. Kannski vorum við bara komnir of langt frá upprunanum og menningunni sem tengdi norrænt fólk saman á þessum tíma.
 
Leifur Eiríksson er samt líklega sögufrægasti Íslendingurinn fyrr og síðar ásamt Snorra Sturlusyni.

	Heiðraði norrænan arf Bandaríkjanna
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Facebook, Google og aðrar leitarvélar læra að þekkja áhugasvið fólks og raða leitarniðustöðum í samræmi við það.

Þetta þrengir sjóndeildarhringinn segir sérfræðingurinn. Já það kann að vera, en jafnframt er þetta þjónusta við notendur. Ég kann t.d. vel við þegar Amazon bendir mér á bækur útfrá því sem ég hef keypt áður.

Fólk er hvort sem er alltaf með einhverjar fyrirframskilgreindar hugmyndir í kollinum og hagar lífi sínu í samræmi við það. Þeir sem eru að selja vöru reyna alltaf að skynja kaupandann og bjóða það sem hann vill. Bílasali reynir ekki að selja gömlum bónda nýjan sportbíl.

Svona er bara heimurinn og hefur alltaf verið. Það er óþarfi að kenna leitarvélum internetsins um það.

Þrátt fyrir þetta hefur ekkert fyrirbæri í heiminum aukið jafn mikið víðsýni fólks og internetið.

	Facebook og Google ritstýra netinu
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Almenn skynsemi segir manni að matur sé heilnæmastur þegar hans er neytt sem næst uppruna sínum.  Þetta á t.d. við ávexti, kjöt, fisk og kornmeti.

Eftir því sem matur er meira unnin og fleiri tilbúnum aukaefnum bætt í hann eykst hættan á að þau geti skaðað þig. Þá skiptir engu máli hvort þessi efni séu vottuð af einhverjum stofnunum eða ekki.  Við vitum hvað reglugerðir og eftirlit eru skeikul fyrirbrigði.

Mér hefur alltaf fundist merkilegt að bændum sé af heilbrigðisástæðum bannað að selja kjöt af heimaslátruðum lömbum sem oftast eru tekin beint af haganum.  Því er borið við að sumir bændur séu ekki nógu snyrtilegir en þá getur kaupandinn altént skoðað aðstæður og metið hættuna.  

Svo held ég að náttúruleg óhreinindi séu ágæt í hófi.  Þau styrkja ónæmiskerfið og mannskepnan hefur vanist þeim í gegn um aldirnar. Efni úr umhverfinu gefa matvælum einkennandi bragð og keim sem matgæðingum þykir oft eftirsóknarvert. 

Eins held ég að ofhreinlæti með stöðugri notkun á klór, þvottalegi og óteljandi hreingerningarefnum sé ekki endilega holt. 

Í Færeyjum er öllu fé slátrað í heimahúsum og selt eða gefið. Á myndinni til hægri er Björn Paturson frændi minn í Kolti að fletta eins og þeir kalla það. Færeyingar þurrka gjarnan kjötið í hjöllum og svo er það étið hrátt sem skerpukjöt. Ég hef ekki heyrt af neinum heilbrigðisvandamálum þar í landi af þessum sökum.

Á íslandi er lambakjöt aldrei borðað hrátt en samt telja yfirvöld stórhættulegt að borða kjöt af heimaslátruðu fé.

Í umhyggjusinnaða eftirlitslandinu er margt skrítið.

	Sex matvæli sem þú ættir ekki að borða
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Arnaldur Indriðason sendi frá sér bókina Einvígið núna fyrir jólin. Þetta er ekki ein af bestu bókunum hans en alveg ágæt aflestrar. Arnaldur hefur sérhæft sig í ritun glæpasagna og kryddar þær með ýmsum hætti með efnum úr íslenskri menningu og sögu.

Undanfarin ár hafa bækur Arnaldar verið þær mest lesnu á okkar ástkæra Ísalandi. Þar við bætist að hann er núna vinsælasti íslenski rithöfundurinn erlendis. Hann fetar þannig í fótspor margra frægra manna frá þessari söguþjóð. Einhverra hluta vegna er það samt þannig að glæpasagnahöfundar verða yfirleitt ekki jafn sígildir og þeir sem staðsetja sig annars staðar á bókmenntasviðinu. Því verður Arnaldur líklega seint eins frægur og t.d. Laxnes, Jón Sveinsson og Snorri Sturluson. Það eru ekki allir sem komast í Kaþólikkaklúbbinn.

Arnaldur er sonur Indriða G. Þorsteinssonar sem var vinsæll höfundur á árum áður. Bækur beggja eru misjafnar en þær bestu hvors um sig afbragðs góðar og báðir á meðal ástkærustu rithöfunda þjóðarinnar á sinni tíð. Það má þess vegna kalla þá þjóðskáld. Þeir skrifa bækur fyrir venjulegt fólk og sögur þeirra höfða líklega enn sterkar til almennings en bókmenntafræðinga þó þeir séu heldur engir útlagar í augum þeirrar stéttar. Að minnsta kosti tvær bækur Indriða voru kvikmyndaðar, Land og Synir og 79 af stöðinni. Þá hefur Mýrin eftir Arnald verið kvikmynduð.

Kannski er veikleiki beggja sá að bækur þeirra verða til lengdar of einsleitar. Þannig hneig nokkuð frægðarsól Indriða þegar á leið og síðustu bækur hans voru slakari en þær fyrstu. Ekki er þó sanngjarnt að leggja þann dóm á Arnald þar sem hann er enn á hátindi skáldferils síns. Það á eftir að koma í ljós hvernig rithöfundarferill hans þróast.  Báðir skrifa einfaldan og læsilegan stíl. Eru rammíslenskir, nota íslenskt orðfæri og sækja efnivið í íslenskan veruleika og dægurmál.

Indriði gekk jafnan í sparifötum með þverslaufu.  Alltaf reffilegur og svipmikill karakter. Hann var stundum kallaður hinn íslenski Hemingway. Indriði átti til að yrkja gullfalleg ljóð eins og þetta hér sem flestir kunna (fyrra erindi):
   Vegir liggja til allra átta,
   enginn ræður för.
   Hugur leitar hljóðra nátta
   er hlógu orð á vör.
   Og laufins græna á garðsins trjám,
   og gleðiþyts í blænum.
   Þá voru hjörtun heit og ör,
   og hamingja í okkar bænum.

Ég var í menntaskóla þegar Cosmos þættirnir frægu voru sýndir í sjónvarpinu. Höfundar þáttana Frank Drake og Carl Sagan töldu það aðeins tímaspurnsmál hvenær líf myndi finnast á öðrum plánetum. Við Frank Drake er kennd hin fræga Drake jafna um líkur á lífi í alheiminum.

Síðan þá hef ég lesið mikið um geimvísindi og leitinni óendanlegu að lífi utan jarðar. Margir vísindamenn telja nú orðið að þróað lífsform sé ekki eins algengt og áður var talið. Frumstætt lífsform kunni að vera til víðar en svo sérstök skilyrði þurfi  fyrir vitsmunalífi að jafnvel þrátt fyrir óravíðáttu himingeimsins séu aðstæður á jörðinni sérstakar.

Biblíutrúmenn hafa hent þessar röksemdir á lofti og telja þær m.a. sönnun þess að Guð hafi skapað jörðina og mannkynið! Það er vissulega hæpið en ég reikna þó með að endanlegar útskýringarnar á lögmálum alheimsins og hinni óskiljanlegu tilveru okkar (ef við fáum einhverntíman að vita þær) séu jafn langt frá eðlisfræðinni og guðfræðinni eins og við þekkjum þær fræðigreinar báðar í dag.

En hér eru nokkur af þeim fjölmörgu skilyrðum sem margir telja að þurfi að vera til staðar til þess að vitsmunalíf eins og við þekkjum það geti orðið til:

Fjarlægð sólkerfa frá miðju vetrarbrautar þarf að vera rétt. Ef hún er of nálægt er geislun of mikil.  Aðeins um 10% af sólkerfum í okkar vetrarbraut uppfylla þetta.

Fjarlægð plánetu frá sól þarf að vera rétt og í lífbeltinu svokallaða. Sé hún of nálægt er of heitt en of kalt ef hún er of langt frá.

Plánetan þarf að hafa málmkjarna.  Annars myndast ekki segulsvið sem ver hana frá geislun sólar. Hann má þó ekki vera of stór.

Plánetan þarf að hafa stórt tungl til að halda möndulhallanum réttum.  Það er reyndar ráðgáta hvernig tunglið okkar myndaðist og hlutfallsleg stærð þess er meiri en við aðrar plánetur sem við  þekkjum.

Í sólkerfinu þarf að vera stór ytri reikistjarna til að verja plánetuna fyrir árekstrum við hluti sem koma inn í sólkerfið.  Júpíter er í þessu hlutverki verndarans í okkar sólkerfi.  Þessi ytri pláneta má þó ekki vera of stór.

Vatn þarf að vera til staðar.

Það þarf að vera nóg af súrefni og hlutfall þess miðað við ýmis önnur frumefni þarf að vera rétt.

Jarðskorpan þarf að vera af réttri gerð og réttri þykkt. 

Þyngd sólarinnar má ekki vera of mikil og ekki of lítil.

Svona má lengi telja og hægt er að skoða ítarlegri lista hér.

	Systurpláneta jarðar fundin
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Sólarlagið er fallegast seint á sumrin þegar haustið stendur álengdar og bíður þess að leggja af stað. Ég hef ósjaldan verið á leið til Reykjavíkur að kvöldlagi á þessum árstíma og stolist til að líta af veginum út á roðagylltan Faxaflóann. Þá hafa þessar vísur orðið til og nýlega sá ég þessa gullfallegu ljósmynd frá nafna mínum Þorsteini Ásgeirssyni sem kallar fram sömu tilfinningar.  Ljósmyndasafn Þorsteins er glæilegt og hann hefur hlotið margar viðurkenningar. Hægt er að skoða það hér.














         



          Yst á himni blikar bjarmahringur
          blóði drifinn er hinn lygni sjór.
          Við fætur okkar sólarlagið syngur
          seiðandi og fagur öldukór.

          Sólin kann að mála fagrar myndir
          á mjúkan flöt sem hafið breiðir út.
          Í kyrrð og friði kvöldið burtu syndir
          svo kemur nótt með dökkan skýluklút.

          Sjórinn hefur frá svo mörgu að segja
          samt hann velkist hljóður ár og ár.
          Flestum okkar þykir betra að þegja
          þegar sagan vekur sorg og tár.

          Aldan fæðist út á reginsævi
          og hún deyr í gömlu bátavör.    
          Líkt og ég hún endar sína ævi
          eftir langa og hættulega för.

Þá er það komið í ljós sem maður var farinn að gera sér grein fyrir að yrði. Reiði almennings fékk útrás í NEI krossinun.

Ég sagði á endanum JÁ vegna þess að mér fannst eðlilegt að þingið réði þessu máli fyrst meirihlutinn þar var svona sterkur. Einnig ákvað ég að fylgja ráðum fulltrúanna í samninganefndinni. Þeir höfðu sett sig manna mest inn í málið.

Að sumu leyti er ég samt sáttur við nei svarið. Við brjótumst þá bara þá leið.

Með því að fella samninginn höfum við líklega misst af tækifæri til að leysa þetta mál á viðráðanlegan og fljótlegan hátt.

Það veit þó enginn fyrir víst.

Almenningur spurði kannski:
Hvernig veit ég að það sé ekki bull að við fáum yfir 90% upp í kröfur Landsbankans og þetta kosti bara 32 milljarða?

Eins og bullið um að íslensku bankarnir væri fjármagnaðir til þriggja ára rétt fyrir bankahrunið.

Eins og bullið um að gengislánin væru örugg.

Eins og allt bullið hjá Ríkisstjórninni um Icesve II, 5000 nýju störfin, hagvöxtinn og skjaldborgina.

Fólk er kannski orðið þreytt á að hlusta á þvælu í stjórnmálamönnum, viðskiptaspekúlöntum og háskólasérfræðingum.

Þessum dýrmætu sonum og dætrum landsins sem hafa fengið 20 ára ókeypis menntun hjá þjóðinni.

Fólk leitar aftur í grunngildin þar sem hlutirnir eru einfaldir, skýrir og skiljanlegir.

Þar sem þú þarft ekki að borga annarra manna skuldir.

Lái því hver sem vill.

	Afgerandi nei við Icesave
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Eru þessi ráðningarferli í opinberar stöður ekki orðin allt of tímafrek og dýr?

Það þarf her sérfræðinga í margra vikna vinnu í hvert skipti sem það er ráðin manneskja í þokkalega opinbera stöðu.

Mat á umsækjendum fyrir hverja ráðningu hlýtur að kosta margar milljónir í hvert skipti.

Fyrir utan peningana sem fara í að búa stöðugt til ný lög, fleiri reglur og starfslýsingar um hvernig eigi að standa að opinberum ráðningum

Svo maður tali ekki um kostnaðinn við að reka nefndir fyrir öll kærumálin þegar einhver telur á sér brotið. Þrátt fyrir allar þessar fínu reglur sem hafa verið búnar til.

Hvers vegna má ráðherra ekki ráða þá sem hann vill ? Hann er lýðræðislega kosinn til að framfylgja ákveðinni stjórnmálastefnu. Það hlýtur að mega treysta dómgreind hans til að ráða fólk í vinnu miðað við allt annað sem ráðherrum er treyst fyrir. 

Fyrir utan það að ef ráðherra verður uppvís af því að ráða ómögulegan starfskraft ófaglega hlýtur það að rýra álit hans og skaða pólitískan feril.

Það er líka lykilatriði að sá sem ræður einhvern til að vinna með sér í mikilvægum verkefnum fái að ráða einstakling sem hann getur hugsað sér að vinna með og treystir.

Það orkar oft tvímælis að ráða hæfasta manninn samkvæmt einhverjum útreikningi í excel. Einn getur verið með margar háskólagráður og langa starfsreynslu. Hefur kannski skrifað fjölda bóka og margar greinar í tímarit. Sá hinn sami getur líka verið hundleiðinlegur, sérhlífinn og þröngsýnn kverúlant.

Svo getur annar umsækjandi verið með færri prófgráður og færri stig í excel. En það getur einmitt verið sá rétti í starfið. Dugleg og greind manneskja sem nær vel til fólks. 

	Kom mjög á óvart
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Áherslur í menntun þurfa að vera réttar.  Ef við viljum byggja upp framleiðslugreinar og auka hagvöxt þarf að beina fólki í meira mæli í menntun á sviði tækni og sköpunar.

Allt of margir fara í háskólanám sem er sérsniðið fyrir kaffihúsaspekinga og þá sem hafa gaman af því að rífast hver við annan í fjölmiðlum. Helstu atvinnutækifæri þessa fólks eru í stjórnsýslunni og stoðgreinum ýmiskonar. Afleiðingin er sú að í þessum geirum verður þrýstingur á fleiri störf með tilheyrandi vexti í kerfismennsku og skriffinnsku. Sjálf framleiðslan og verðmætasköpunin líður svo fyrir þetta.

Sumar þjóðir, t.d. í Asíu hafa sett upp styrkjakerfi til að stýra einstaklingum í þær námsgreinar sem nýtast atvinulífinu best.  Ég hef heyrt að þetta sé líka gert í Svíþjóð. Stundum finnst manni að þessu sé þveröfugt farið hér á landi. 

Þetta er eitthvað fyrir yfirvöld menntamála að hugsa um.  Öll menntun er góð en sum er hanýtari en önnur.  Þessa staðreynd verður að viðurkenna.

	Skólar svara ekki kalli iðnaðarins
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt