Sparnaður í Excel en ekki í alvörunni

Í meira en 100 ár hafa kommúnistar reiknað út að stórar miðstýrðar einingar séu hagkæmari en litlar.

Sama á við um nútíma stjórnmálamenn og skipulagsfræðinga með ofstjórnunaráráttu.

Menn gleyma því að með stærðinni eykst alltaf sóun, óhagkvæmni og spilling meðan í litlum einingum er oft meira kostnaðaraðhald, samkeppni og hagkvæmni.

Skuldir pr. íbúa í mörgum stærstu íslensku sveitafélögunum eru með því mesta sem gerist.  Mörg lítil sveitarfélög eru mjög vel rekin og skuldir á íbúa lágar.

Í litlum sveitarfélögum er kostnaður frekar sýnilegur og hagsmunir íbúanna þeir sömu.  Um leið og sveitarfélög stækka eykst ríkur og togsteyta milli svæða.  Sjálfsbjargarviðleitni minnkar.

Hægt að spara mikið

Einræða Guðs um framtíð lífs á Jörðinni

Kannski er besta leiðin
að minnka þyngdaraflið
dálítið svo að þetta lið
hætti að pæla stöðugt
í offitu.

Ég vissi svo sem að
9,8 er frekar mikið
fyrir þennan mannskap.

Og til að draga úr
hrattrænni hlýnun
hef ég ákveðið að
lækka aðeins á Sólinni.

Mér hefur líka dottið
í hug að hækka
kynþroskaaldurinn og
lengja meðgöngutímann
fyrst þau eru farin að
fjölga sér með veldisvexti.

En það getur svo sem
komið í bakið á manni
seinna.

Annars er ég alltaf meira
og meira að hugsa um
að hætta alveg þessari
vitleysu.

Kristnir skeyti engu um heimsendaspár

Leifur Eiríksson kemur alltaf aftur

Það er gott hjá Obama forseta að gera 9. október að degi Leifs Eiríkssonar.

Landnám norrænna manna er eina staðfesta heimildin um komu evrópubúa til Norður Ameríku á undan Kólumbusi.  Sönnunina fundu norskir fornleifafræðingar í L'Anse aux Meadows á sjöunda áratugnum.

Vafamál er að íslendingasögurnar einar og sér væru taldar nægileg heimild um þessa landafundi frekar írsku sagnirnar um siglingar heilags Brendans frá Írlandi til Ameríku í kring um árið 500. Við eigum það reyndar norskum fornleifafræðingum að þakka.

Líklega væri staða Íslendinga sterkari ef landnám okkar hefði tekist þarna í kring um árið 1000. Við hefðum haft nokkur hundruð ára forskot til að koma okkur fyrir og dreifa okkur yfir Norður Ameríku.  Gaman er að velta fyrir sér hvernig mannkynssagan hefði þróast ef þetta hefði gerst.

En við hrökluðumst í burtu, enginn veit nákvæmlega hvers vegna. Kannski vorum við bara komnir of langt frá upprunanum og menningunni sem tengdi norrænt fólk saman á þessum tíma.
 
Leifur Eiríksson er samt líklega sögufrægasti Íslendingurinn fyrr og síðar ásamt Snorra Sturlusyni.

Heiðraði norrænan arf Bandaríkjanna

Taflmaðurinn

Þér finnst þú vera
hrókur alls fagnaðar
í samkvæmum.
Slærð um þig með
bröndurum og
allir hlægja að þér.

Eða þú telur þig vera
riddarann á hvíta
hestinum sem kemur
á harðastökki og
sveiflar prinsessunni
upp í hnakkinn.

Kannski líður þér eins og þú
sért eitrað peð sem allir
óttast eða biskup í
prédikunarstól sem boðar
fagnaðarerindið og fólk
hlustar hugfangið.

Stundum heldur þú jafnvel
að þú sért kóngurinn eða
drottningin og allir vilji
fórna sér fyrir þig.

En þú gleymir því að þú
ert bara taflmaður.

Þú ert ekki skákmaðurinn.

Hann er miklu stærri.

 

Leitarvélar veita þjónustu

Facebook, Google og aðrar leitarvélar læra að þekkja áhugasvið fólks og raða leitarniðustöðum í samræmi við það.

Þetta þrengir sjóndeildarhringinn segir sérfræðingurinn. Já það kann að vera, en jafnframt er þetta þjónusta við notendur. Ég kann t.d. vel við þegar Amazon bendir mér á bækur útfrá því sem ég hef keypt áður.

Fólk er hvort sem er alltaf með einhverjar fyrirframskilgreindar hugmyndir í kollinum og hagar lífi sínu í samræmi við það. Þeir sem eru að selja vöru reyna alltaf að skynja kaupandann og bjóða það sem hann vill. Bílasali reynir ekki að selja gömlum bónda nýjan sportbíl.

Svona er bara heimurinn og hefur alltaf verið. Það er óþarfi að kenna leitarvélum internetsins um það.

Þrátt fyrir þetta hefur ekkert fyrirbæri í heiminum aukið jafn mikið víðsýni fólks og internetið.

Facebook og Google ritstýra netinu

Eitt sinn skal hver deyja

Þessi frétt byrjar á því að sett er fram nokkuð sérkennileg rannsóknarniðurstaða: "Þeir sem taka inn svefnlyf eru í mun meiri hættu á að deyja en þeir sem ekki taka slík lyf."

Ég hélt að það væru 100% líkur á að menn deyji hvort sem menn taka svefnlyf eða ekki.

Það hefur reyndar ekkert komið fram ennþá sem afsannar þá fullyrðingu að ég sé ódauðlegur. Samt treysti ég ekki á það.

Ég tek stundum hómópatalyf til að sofa betur.  Það heitir Passiflora og fæst í Heilsuhúsinu. 

Mér er sagt að þessi jurt heiti Garðabrúða á Íslensku.

Og það er hægt að lesa meira hér:  http://www.lyfja.is/Lyf/Natturulyf/Greinar/Gardabruda/

Hugsanlegar aukaverkanir gætu verið andlát eftir mjög langvarandi notkun.

Hærri dánartíðni hjá þeim sem taka svefnlyf

Náttúruleg óhreinindi eru hollari en aukaefni

Almenn skynsemi segir manni að matur sé heilnæmastur þegar hans er neytt sem næst uppruna sínum.  Þetta á t.d. við ávexti, kjöt, fisk og kornmeti.

Eftir því sem matur er meira unnin og fleiri tilbúnum aukaefnum bætt í hann eykst hættan á að þau geti skaðað þig. Þá skiptir engu máli hvort þessi efni séu vottuð af einhverjum stofnunum eða ekki.  Við vitum hvað reglugerðir og eftirlit eru skeikul fyrirbrigði.

Mér hefur alltaf fundist merkilegt að bændum sé af heilbrigðisástæðum bannað að selja kjöt af heimaslátruðum lömbum sem oftast eru tekin beint af haganum.  Því er borið við að sumir bændur séu ekki nógu snyrtilegir en þá getur kaupandinn altént skoðað aðstæður og metið hættuna.  

Svo held ég að náttúruleg óhreinindi séu ágæt í hófi.  Þau styrkja ónæmiskerfið og mannskepnan hefur vanist þeim í gegn um aldirnar. Efni úr umhverfinu gefa matvælum einkennandi bragð og keim sem matgæðingum þykir oft eftirsóknarvert. 

Eins held ég að ofhreinlæti með stöðugri notkun á klór, þvottalegi og óteljandi hreingerningarefnum sé ekki endilega holt. 

Í Færeyjum er öllu fé slátrað í heimahúsum og selt eða gefið. Á myndinni til hægri er Björn Paturson frændi minn í Kolti að fletta eins og þeir kalla það. Færeyingar þurrka gjarnan kjötið í hjöllum og svo er það étið hrátt sem skerpukjöt. Ég hef ekki heyrt af neinum heilbrigðisvandamálum þar í landi af þessum sökum.

Á íslandi er lambakjöt aldrei borðað hrátt en samt telja yfirvöld stórhættulegt að borða kjöt af heimaslátruðu fé.

Í umhyggjusinnaða eftirlitslandinu er margt skrítið.

Sex matvæli sem þú ættir ekki að borða

Skáldfeðgar III

Þriðju skáldfeðgarnir í þessari bloggröð eru Thor Vilhjálmsson og Guðmundur Andri Thorsson. Þeir eru sennilega ólíkastir á mynd og kannski ólíkastir rithöfundar þó margt sé líkt með skyldum. 

Guðmundur gefur út bókina Valeyrarvalsinn fyrir þessi jól. Færeyingar gætu sagt um hana að hún sé "eitt satt njótilsi frá enda í annan". Það er ekki vegna þess að spennan sé svo ógurleg eða dramatíkin nísti mann að hjartarótum. Ánægjan kemur þess í stað frá textanum, hughrifunum og augnablikunum sem eru búin til. Sumir kaflarnir eru eins og ljóðabálkar sem líða rólega áfram og þú getur jafnvel gripið niður í textann hvar sem er og byrjað að lesa.

Svo við tölum meira um Færeyjar þá var ég fyrir nokkrum árum staddur á færeyskri málverkasýningu á Kjarvalsstöðum. Þar sem ég stend og horfi á vídeó af grindardrápi sem þarna var haft sem undirspil við myndlistina veit ég ekki fyrr til en Thor stendur við hliðina á mér. Við fórum að spjalla saman. Hann hafði greinilega mikinn áhuga verkunum sem þarna prýddu veggi og þekkti vel til Færeyinganna. Ég man ekki hvort hann tjáði sig eitthvað um grindardrápið en það var blóðugt eins ein myndin hans Mikines sem þarna var til sýnis.

Ég játa að ég hef ekki lesið mikið af bókum Thors og hann hefur ekki höfðað neitt sérstaklega til mín sem rithöfundur. Las þó Grámosann og hef gripið niður í fleiri bækur. Setningarnar eru stundum svo langar og textinn svo margorður að söguþráðurinn týnist í orðskrúðinu. Að mínu mati er Guðmundur Andri föðurbetrungur sem rithöfundur þó hann sé kannski ekki eins í hávegum hafður. Hann skrifar afskaplega fallegan stíl eins og er orðinn hálf kjánalegur frasi hjá gagnrýnendum sem fjalla um bækur hans. Textinn er skýr og þægilegur en samt laus við tilgerð og óþarfa tildur sem er gryfja sem sumir stílsnillingar falla í. Mér finnst Guðmundur reyndar ekki sá yfirburðamaður í textaritun sem sumir tala um. Við eigum sem betur fer marga snillinga á því sviði og hann er einn af þeim.

Það sem er líkt með þeim feðgum er hvað mál þeirra er myndríkt og hvernig þeir skapa stemmingu og augnablik frekar en spennu og drama. Þeir eru málarar sem nota penna í staðin fyrir pensil og pappír í stað striga. Málverkin þeirra hafa samt rólegra yfirbragð en málverkið hans Mikines af grindadrápinu.

Skáldfeðgar II

Arnaldur Indriðason sendi frá sér bókina Einvígið núna fyrir jólin. Þetta er ekki ein af bestu bókunum hans en alveg ágæt aflestrar. Arnaldur hefur sérhæft sig í ritun glæpasagna og kryddar þær með ýmsum hætti með efnum úr íslenskri menningu og sögu.

Undanfarin ár hafa bækur Arnaldar verið þær mest lesnu á okkar ástkæra Ísalandi. Þar við bætist að hann er núna vinsælasti íslenski rithöfundurinn erlendis. Hann fetar þannig í fótspor margra frægra manna frá þessari söguþjóð. Einhverra hluta vegna er það samt þannig að glæpasagnahöfundar verða yfirleitt ekki jafn sígildir og þeir sem staðsetja sig annars staðar á bókmenntasviðinu. Því verður Arnaldur líklega seint eins frægur og t.d. Laxnes, Jón Sveinsson og Snorri Sturluson. Það eru ekki allir sem komast í Kaþólikkaklúbbinn.

Arnaldur er sonur Indriða G. Þorsteinssonar sem var vinsæll höfundur á árum áður. Bækur beggja eru misjafnar en þær bestu hvors um sig afbragðs góðar og báðir á meðal ástkærustu rithöfunda þjóðarinnar á sinni tíð. Það má þess vegna kalla þá þjóðskáld. Þeir skrifa bækur fyrir venjulegt fólk og sögur þeirra höfða líklega enn sterkar til almennings en bókmenntafræðinga þó þeir séu heldur engir útlagar í augum þeirrar stéttar. Að minnsta kosti tvær bækur Indriða voru kvikmyndaðar, Land og Synir og 79 af stöðinni. Þá hefur Mýrin eftir Arnald verið kvikmynduð.

Kannski er veikleiki beggja sá að bækur þeirra verða til lengdar of einsleitar. Þannig hneig nokkuð frægðarsól Indriða þegar á leið og síðustu bækur hans voru slakari en þær fyrstu. Ekki er þó sanngjarnt að leggja þann dóm á Arnald þar sem hann er enn á hátindi skáldferils síns. Það á eftir að koma í ljós hvernig rithöfundarferill hans þróast.  Báðir skrifa einfaldan og læsilegan stíl. Eru rammíslenskir, nota íslenskt orðfæri og sækja efnivið í íslenskan veruleika og dægurmál.

Indriði gekk jafnan í sparifötum með þverslaufu.  Alltaf reffilegur og svipmikill karakter. Hann var stundum kallaður hinn íslenski Hemingway. Indriði átti til að yrkja gullfalleg ljóð eins og þetta hér sem flestir kunna (fyrra erindi):
   Vegir liggja til allra átta,
   enginn ræður för.
   Hugur leitar hljóðra nátta
   er hlógu orð á vör.
   Og laufins græna á garðsins trjám,
   og gleðiþyts í blænum.
   Þá voru hjörtun heit og ör,
   og hamingja í okkar bænum.

Skáldfeðgar I

Ég las nýlega Málverkið eftir Ólaf Jóhann Ólafsson. Bókin er mjög góð eins og vænta mátti. Ólafur er tvímælalaust einn allra besti rithöfundur okkar af sinni kynslóð. 

Ólafur Jóhann er sonur Ólafs Jóhanns Sigurðssonar skálds.  Margt er líkt með þeim feðgum eins og stundum hefur verið bent á (sjá t.d. hér). Báðir eru alvörugefnir, skrifa myndríkan texta og skapa djúpar persónur.

Ólafur yngri var afburða námsmaður á sinni tíð. Ég heyrði einhverntíman að hann væri eini nemandinn sem hefði fengið 10 í íslenskum stíl í MR. Þetta veit ég þó ekki fyrir víst en það er alveg ljóst af bókum Ólafs að hann er enginn meðalmaður að andlegu atgervi. Þær eru allar svo vel gerðar og kannski óþægilega gallalausar ef eitthvað er hægt að finna að þeim.

Á uppvaxtarárum Ólafs eldri reyndu flestir snjallir námsmenn og þeir sem voru góðum gáfum gæddir fyrir sér á skáldskaparsviðinu. Seinna meir færðist metnaður þeirra yfir á það að ná langt í viðskiptaheiminum. Það er gaman að því að Ólafur yngri hefur sameinað þetta hvort tveggja. Hann er í nokkrum sérflokki íslenskra rithöfunda og í raun alþjóðlegur rithöfundur sem skrifar bækur sínar bæði á íslensku og ensku.

Mér hefur alltaf fundist Ólafur eldri enn betra ljóðskáld en sagnaskáld. Að sumu leyti vanmetinn sem eitt allra besta ljóðskáld íslendinga á 20. öld.  Þetta er úr einu kvæði hans ef ég man rétt:
    Í eftirleit um afrétt fornan
    einn ég geng uns birtan dvín.
    Ég á langa leið að baki,
    lengri er sú sem bíður mín.

Í Málverkinu er nokkrum sinnum tekið þannig til orða að birtan dvíni og vísan er einkennandi fyrir margar persónur þeirra feðga. Þær eru einar á ferð í eftirleitinni löngu um tilveruna, eigin vitund og samvisku. Þær verða stundum meira og meira einar eftir því sem fleira fólk blandast inn í líf þeirra.

Texti Ólafs yngri er líka á köflum mjög ljóðrænn og ég vona að hann skrifi einhverntíman ljóðabók.

Skilyrði fyrir lífi eru margþætt

Ég var í menntaskóla þegar Cosmos þættirnir frægu voru sýndir í sjónvarpinu. Höfundar þáttana Frank Drake og Carl Sagan töldu það aðeins tímaspurnsmál hvenær líf myndi finnast á öðrum plánetum. Við Frank Drake er kennd hin fræga Drake jafna um líkur á lífi í alheiminum.

Síðan þá hef ég lesið mikið um geimvísindi og leitinni óendanlegu að lífi utan jarðar. Margir vísindamenn telja nú orðið að þróað lífsform sé ekki eins algengt og áður var talið. Frumstætt lífsform kunni að vera til víðar en svo sérstök skilyrði þurfi  fyrir vitsmunalífi að jafnvel þrátt fyrir óravíðáttu himingeimsins séu aðstæður á jörðinni sérstakar.

Biblíutrúmenn hafa hent þessar röksemdir á lofti og telja þær m.a. sönnun þess að Guð hafi skapað jörðina og mannkynið! Það er vissulega hæpið en ég reikna þó með að endanlegar útskýringarnar á lögmálum alheimsins og hinni óskiljanlegu tilveru okkar (ef við fáum einhverntíman að vita þær) séu jafn langt frá eðlisfræðinni og guðfræðinni eins og við þekkjum þær fræðigreinar báðar í dag.

En hér eru nokkur af þeim fjölmörgu skilyrðum sem margir telja að þurfi að vera til staðar til þess að vitsmunalíf eins og við þekkjum það geti orðið til:

Fjarlægð sólkerfa frá miðju vetrarbrautar þarf að vera rétt. Ef hún er of nálægt er geislun of mikil.  Aðeins um 10% af sólkerfum í okkar vetrarbraut uppfylla þetta.

Fjarlægð plánetu frá sól þarf að vera rétt og í lífbeltinu svokallaða. Sé hún of nálægt er of heitt en of kalt ef hún er of langt frá.

Plánetan þarf að hafa málmkjarna.  Annars myndast ekki segulsvið sem ver hana frá geislun sólar. Hann má þó ekki vera of stór.

Plánetan þarf að hafa stórt tungl til að halda möndulhallanum réttum.  Það er reyndar ráðgáta hvernig tunglið okkar myndaðist og hlutfallsleg stærð þess er meiri en við aðrar plánetur sem við  þekkjum.

Í sólkerfinu þarf að vera stór ytri reikistjarna til að verja plánetuna fyrir árekstrum við hluti sem koma inn í sólkerfið.  Júpíter er í þessu hlutverki verndarans í okkar sólkerfi.  Þessi ytri pláneta má þó ekki vera of stór.

Vatn þarf að vera til staðar.

Það þarf að vera nóg af súrefni og hlutfall þess miðað við ýmis önnur frumefni þarf að vera rétt.

Jarðskorpan þarf að vera af réttri gerð og réttri þykkt. 

Þyngd sólarinnar má ekki vera of mikil og ekki of lítil.

Svona má lengi telja og hægt er að skoða ítarlegri lista hér.

Systurpláneta jarðar fundin

Lítil saga um verðskanna

Í gær var ég að versla í Krónunni Árbæ er er mín hverfisverslun. Ágæt búð með góða þjónustu.

Þar sé ég óverðmerktar kjúlingabringur og fer á verðskannann til að athuga hvað þær kosti. Verðskanninn svaraði engu!!

Ég fór því með bringurnar á kassann en þar kom í ljós að þær kostuðu miklu meira en ég hafði gert mér í hugarlund, eða 2480 kr/kg.

Engu að síður borgaði ég uppsett verð en fór aftur inn í búðin og spurði starfsmann hvernig ég gæti séð verðið. Hann gekk með mig að skannanum og sýndi mér strikamerki UNDIR pakkanum og viti menn. Kílóverðið var 2480 kr.

"Til hvers er verið að vesenast með þessa verðskanna, til að plata fólk?" spurði ég. "Hvers vegna má ekki sýna hvaða vara kostar lengur?"

"Jú þetta eru ný lög til að koma í veg fyrir verðsamráð" sagði afgreiðslumaðurinn.

Það er auðvitað gott hugsaði ég. Náði í pakka af kjúklingabringum frá öðrum framleiðanda þarna við hliðina og bar hann að verðskannanum. Og hvað haldið þið að kílóverðið hafi verið á honum? Jú það sama, 2480 kr !!!

Svona á að koma fyrir verðsamráð.

Heimurinn er skrítinn.

Fjórar vísur um sólarlagið við Faxaflóa

Sólarlagið er fallegast seint á sumrin þegar haustið stendur álengdar og bíður þess að leggja af stað. Ég hef ósjaldan verið á leið til Reykjavíkur að kvöldlagi á þessum árstíma og stolist til að líta af veginum út á roðagylltan Faxaflóann. Þá hafa þessar vísur orðið til og nýlega sá ég þessa gullfallegu ljósmynd frá nafna mínum Þorsteini Ásgeirssyni sem kallar fram sömu tilfinningar.  Ljósmyndasafn Þorsteins er glæilegt og hann hefur hlotið margar viðurkenningar. Hægt er að skoða það hér.














         



          Yst á himni blikar bjarmahringur
          blóði drifinn er hinn lygni sjór.
          Við fætur okkar sólarlagið syngur
          seiðandi og fagur öldukór.

          Sólin kann að mála fagrar myndir
          á mjúkan flöt sem hafið breiðir út.
          Í kyrrð og friði kvöldið burtu syndir
          svo kemur nótt með dökkan skýluklút.

          Sjórinn hefur frá svo mörgu að segja
          samt hann velkist hljóður ár og ár.
          Flestum okkar þykir betra að þegja
          þegar sagan vekur sorg og tár.

          Aldan fæðist út á reginsævi
          og hún deyr í gömlu bátavör.    
          Líkt og ég hún endar sína ævi
          eftir langa og hættulega för.

Er rétt að allar auðlindir séu í þjóðareign?

Í tillögum stjórnlagaráðs stendur: „Náttúruauðlindir Íslands eiga að vera sameiginleg og ævarandi eign þjóðarinnar".

En hvað eru náttúruauðlindir?  Jú það eru fiskimiðin, vatnsorkan, jarðnæði, tún, beitilönd, kornakrar, laxveiðiár, silungsvötn, heitir hverir, rennandi vatn, malarnámur, veiðilendur o.s.frv.

Ég skil þessa tillögu þannig að „eign þjóðarinnar" þýði að ríkisvaldið fari með eignarréttinn.  Þ.e. allur eingnarréttur náttúruauðlinda verði á hendi ráðherra og ríkisstofnana.  Það þyrfti hins vegar að skýra betur.

Í dag eru auðlindir í bland í eigu ríkisins, sveitarfélaga og einstaklinga. Þær auðlindir sem stór sveitarfélög og ríkið hafa haft á sínu forræði hafa mikið verið nýttar til stóriðju og í einhverjum tilvikum hefur nýtingarréttur þeirra verið leigður erlendum aðilum til langs tíma. Dæmi eru um að opinberir aðilar hafi rekið orkufyrirtæki mjög illa og sum eru nærri gjaldþrota. Reynsla okkar af opinberri nýtingu orkuauðlinda er því ekki alltaf góð.

Þær auðlindir sem einkaaðilar t.d. bændur og landeigendur eiga, hafa aftur á móti verið nýttar með fjölbreyttari hætti svo sem í ylrækt, hefðbundnum landbúnaði, fiskeldi, rafmagnsframleiðslu og fleiru. Fjöldi lítilla fyrirtækja sem einkaaðilar á landsbyggðinni hafa byggt upp og nýta orku á fjölbreyttan hátt er meiri en margan grunar.

Ef það á að setja allar auðlindirnar undir forræði ríkisins fá fáir menn hættulega mikið vald yfir öllum auðlindum landsins. Lélegir stjórnmálamenn og embættismenn gætu gert afdrifarík mistök og valdið þjóðinni miklu tjóni. Mikil hætta er á að spilling og flokkshagsmunir hefðu áhrif á ákvarðanir um ráðstöfun auðlinda.

Að mínu mati er betra að efla einkaeignarréttinn á auðlindunum. Hlutverk stjórnvalda á að vera að setja góðar almennar reglur til að tryggja sjálfbærni og eðlilega umgengni. Það er ekki gott að ríkið hafi eftirlit með sjálfu sér. Þá má einnig setja reglur um að enginn einn aðili eigi meira en eitthvað raunhæft hlutfall af öllum auðlindum landsins.

Kvótakerfið í sjávarútvegi var tilraun til þess að nýta kosti eignarréttarfyrirkomulagsins til að skapa hagkvæmi og arðsemi. Það hefur gengið ágætlega en umdeilt er hvernig þessum réttindum var úthlutað í upphafi.  Það þarf að taka á því sérstaklega en ég er ekki viss um að lausnin sé að færa ráðstöfunarréttinn til ríkisvaldsins eins og mér sýnist á nýjum lagafrumvörpum.

Dæmi um skynsamlega og vel heppnaða nýtingu auðlinda í einkaeigu eru íslensku laxveiðiárnar. Þar hafa stjórnvöld sett lög og reglur sem skilgreina hvernig auðlindin skuli vera nýtt, hvernig arði sé skipt milli landeiganda o.s.frv. Eigendurnir sjá um að selja veiðileyfi, viðhalda stofninum og fá að sjálfsögðu meiri arð ef þeir gera það vel. Væri þessi auðlind að skila meiri arði í þjóðarbúið ef ríkið ætti allar árnar og ríkisstofnun myndi sjá um að úthluta veiðiréttindum?

Ég hvet alla til að hugsa þessi mál aðeins í víðara samhengi en gert hefur verið. Hugsum t.d. um hvort við getum ekki notað módelið með laxveiðiárnar fyrir orkuauðlindirnar. Sagan sýnir að þjóðum sem hafa nýtt einkaeignarréttinn skynsamlega hefur vegnað betur en þeim sem hafa fylgt þjóðnýtingarstefnu.

Ævarandi eign þjóðarinnar

Þrúgur reiðinnar

Þá er það komið í ljós sem maður var farinn að gera sér grein fyrir að yrði. Reiði almennings fékk útrás í NEI krossinun.

Ég sagði á endanum JÁ vegna þess að mér fannst eðlilegt að þingið réði þessu máli fyrst meirihlutinn þar var svona sterkur. Einnig ákvað ég að fylgja ráðum fulltrúanna í samninganefndinni. Þeir höfðu sett sig manna mest inn í málið.

Að sumu leyti er ég samt sáttur við nei svarið. Við brjótumst þá bara þá leið.

Með því að fella samninginn höfum við líklega misst af tækifæri til að leysa þetta mál á viðráðanlegan og fljótlegan hátt.

Það veit þó enginn fyrir víst.

Almenningur spurði kannski:
Hvernig veit ég að það sé ekki bull að við fáum yfir 90% upp í kröfur Landsbankans og þetta kosti bara 32 milljarða?

Eins og bullið um að íslensku bankarnir væri fjármagnaðir til þriggja ára rétt fyrir bankahrunið.

Eins og bullið um að gengislánin væru örugg.

Eins og allt bullið hjá Ríkisstjórninni um Icesve II, 5000 nýju störfin, hagvöxtinn og skjaldborgina.

Fólk er kannski orðið þreytt á að hlusta á þvælu í stjórnmálamönnum, viðskiptaspekúlöntum og háskólasérfræðingum.

Þessum dýrmætu sonum og dætrum landsins sem hafa fengið 20 ára ókeypis menntun hjá þjóðinni.

Fólk leitar aftur í grunngildin þar sem hlutirnir eru einfaldir, skýrir og skiljanlegir.

Þar sem þú þarft ekki að borga annarra manna skuldir.

Lái því hver sem vill.

Afgerandi nei við Icesave

Hugsum áður en við hendum

Útgerðarmenn sem ég þekki eru flestir duglegir og heiðarlegir menn. Hafa metnað fyrir sínum byggðarlögum og hugsa vel um sitt fólk.  En það eru sjálfsagt alltaf til undantekningar.

Þó það kunni að vera gallar á núverandi fiskveiðistjórnarkerfi er samt staðreynd að útgerðin hefur líklega aldrei skilað jafn miklum hagnaði í þjóðarbúið.  40 milljarðar á síðasta ári minnir mig.  Aflaverðmæti stærstu skipanna er 2-3 milljaðar.

Við getum breytt kerfinu í þá átt að tengja veiðirétt meira við byggðir. Láta stjórnmálamenn og stofnanir fá meiri völd í úthlutun veiðiréttar.  En við vitum að það mun leiða til óhagræðingar og minni tekna. Fyrir utan togstreituna og óréttlætið sem kæmi þá fram með öðrum hætti.

Við getum inkallað kvóta og boðið hann upp. En það kæmi fram í bókhaldi útgerðarfyrirtækja sem afskrift eigna og þar af leiðandi minni hagnaður og lægri skatttgreiðslur.  Áfram myndu þeir ríkustu geta boðið mest í kvótann á uppboðum. Þá yrði aftur farið að handstýra veiðirétti af stjórnmálamönnum sem við vitum hvernig mun enda.

Flestir muna gamla tíma fyrir daga kvótakerfisins. Þá voru útgerðir víða reknar með tapi. Stöðugt var verið að aðstoða einhver byggðarlög og skatttekjur úr greininni voru litlar.

Útgerðarfyrirtækin okkar í dag eru mörg hver stöndug og starfsemi þeirra orðin alþjóðleg. Pössum okkur að eyðileggja það ekki þó það megi örugglega slípa agnúa af kerfinu.

Beinar skatttekjur ríkisins af útgerð eru líklega tugir milljarðar í dag. Það er hætt við að þær minnkuðu verulega ef opinber miðstýring yrði aukin.

Auk þess má benda á að flest útgerðarfyrirtækin eru með lán hjá Landsbankanum. Ef þau hætta að geta greitt af þeim mun það hafa áhrif á hvort Landsbankinn getur greitt þann þriðjung af IceSave skuldinni sem gert er ráð fyrir.

Nálgun í útvegsmálum

Ráðherrar ráði þá sem þeir vilja

Eru þessi ráðningarferli í opinberar stöður ekki orðin allt of tímafrek og dýr?

Það þarf her sérfræðinga í margra vikna vinnu í hvert skipti sem það er ráðin manneskja í þokkalega opinbera stöðu.

Mat á umsækjendum fyrir hverja ráðningu hlýtur að kosta margar milljónir í hvert skipti.

Fyrir utan peningana sem fara í að búa stöðugt til ný lög, fleiri reglur og starfslýsingar um hvernig eigi að standa að opinberum ráðningum

Svo maður tali ekki um kostnaðinn við að reka nefndir fyrir öll kærumálin þegar einhver telur á sér brotið. Þrátt fyrir allar þessar fínu reglur sem hafa verið búnar til.

Hvers vegna má ráðherra ekki ráða þá sem hann vill ? Hann er lýðræðislega kosinn til að framfylgja ákveðinni stjórnmálastefnu. Það hlýtur að mega treysta dómgreind hans til að ráða fólk í vinnu miðað við allt annað sem ráðherrum er treyst fyrir. 

Fyrir utan það að ef ráðherra verður uppvís af því að ráða ómögulegan starfskraft ófaglega hlýtur það að rýra álit hans og skaða pólitískan feril.

Það er líka lykilatriði að sá sem ræður einhvern til að vinna með sér í mikilvægum verkefnum fái að ráða einstakling sem hann getur hugsað sér að vinna með og treystir.

Það orkar oft tvímælis að ráða hæfasta manninn samkvæmt einhverjum útreikningi í excel. Einn getur verið með margar háskólagráður og langa starfsreynslu. Hefur kannski skrifað fjölda bóka og margar greinar í tímarit. Sá hinn sami getur líka verið hundleiðinlegur, sérhlífinn og þröngsýnn kverúlant.

Svo getur annar umsækjandi verið með færri prófgráður og færri stig í excel. En það getur einmitt verið sá rétti í starfið. Dugleg og greind manneskja sem nær vel til fólks. 

Kom mjög á óvart

Franskir hersigrar fyrr og nú

Það eru greinilega breyttir tímar. Frakkar orðnir fremstir í flokki hervelda.

Frökkum hefur lengi verið legið á hálsi fyrir að vera lélegir hermenn og að hafa staðið sig illa í seinni heimsstyrjöldinni.  Ýmsir hafa gert lítið úr frammistöðu Frakka í andstöðunni við Nasista og margir Bretar sökuðu þá um hugleysi.

Áður fyrr kom þessi niðurstaða fram þegar leitað var á Google leitarvélinni eftir textanum "French military victories":

Grínararnir hjá Google hafa greinilega tekið þennan brandara út núna. Engu að síður benda niðurstöðurnar í dag ekki til þess að saga Franskra hersigra sé mikil:

Vonandi tekst að koma brjálæðingnum Gaddafi frá völdum án þess að til mikilla átaka komi. Aðgerðir sem þessar eru tvíbentar.  Samt er erfitt að láta svona lagað viðgangast afskiptalaust.

Skotið á líbískan skriðdreka

Eflum hagnýta menntun

Áherslur í menntun þurfa að vera réttar.  Ef við viljum byggja upp framleiðslugreinar og auka hagvöxt þarf að beina fólki í meira mæli í menntun á sviði tækni og sköpunar.

Allt of margir fara í háskólanám sem er sérsniðið fyrir kaffihúsaspekinga og þá sem hafa gaman af því að rífast hver við annan í fjölmiðlum. Helstu atvinnutækifæri þessa fólks eru í stjórnsýslunni og stoðgreinum ýmiskonar. Afleiðingin er sú að í þessum geirum verður þrýstingur á fleiri störf með tilheyrandi vexti í kerfismennsku og skriffinnsku. Sjálf framleiðslan og verðmætasköpunin líður svo fyrir þetta.

Sumar þjóðir, t.d. í Asíu hafa sett upp styrkjakerfi til að stýra einstaklingum í þær námsgreinar sem nýtast atvinulífinu best.  Ég hef heyrt að þetta sé líka gert í Svíþjóð. Stundum finnst manni að þessu sé þveröfugt farið hér á landi. 

Þetta er eitthvað fyrir yfirvöld menntamála að hugsa um.  Öll menntun er góð en sum er hanýtari en önnur.  Þessa staðreynd verður að viðurkenna.

Skólar svara ekki kalli iðnaðarins

Margt gott í Bandaríska stjórnkerfinu

Þessar yfirheyrslur þingnefnda í Bandaríska þinginu eru til fyrirmyndar. Fulltrúar framkvæmdavaldsins eru yfirheyrðir og spurðir út í embættisfærslur sínar.

Ráðherrar þurfa reglulega að mæta á fundi þingnefnda og svara fyrir verk sín í beinni útsendingu.

Hér hefur ríkisstjórnin alltaf meirihluta þingsins á bak við sig. Séu ráðherrar spurðir þá svara þeir oft með skætingi og útúrsnúningum.

Íslendingar ættu að taka upp bandaríska fyrirkomulagið. Þ.e. kjósa framkvæmdavaldið og þingið sitt í hvoru lagi.

Sameina forsetaembættið og forsætisráðherraembættið.  Láta forsetann svo velja ráðherra utan þings.

Áhyggjur af atvinnuleysinu