Skólagjöld í háskólum

Hvers vegna er þessi póltíski rétttrúnaður við lýði að ekki megi hafa skólagjöld í háskólum? Ég er að hlusta á umræður á RÚV+ þar sem flestir virðast vera sammála um að ekki eigi að vera skólagjöld í háskólum nema kannski í undantekningartilvikum.

Nú hef ég í sjálfu sér ekki fullmótaða skoðun á þessu en fer bara að hugsa. 

Einar hættir námi eftir grunnskóla, tekur meirapróf og vinnuvélaréttindi. Hann þarf að borga fyrir það talsverðar fjárhæðir. Síðan fer hann að vinna af kappi 17 ára gamall og borga skatta til samfélagsins. Tvítugur kaupir hann sér traktorsgröfu og vörubíl og þarf að taka lán með fullum vöxtum á almennum markaði.

Jón er jafnaldri Einars. Hann fer í menntaskóla í fjögur ár. Háskóla Íslands í viðskiptafræði önnur fjögur ár, síðan í MBA nám erlendis í tvö ár.  Þessi 10 ár er hann að þiggja ókeypis menntun, niðurgreidd lán, niðurgreidd leikskólapláss og fleiri hlunnindi frá samfélaginu.

Með námi sínu er Jón aðeins að afla sér hæfni til að selja á vinnumarkaðnum. Þegar hann kemur heim fær hann vel launað starf í banka.

Það er hægt að halda því fram að Einar hafi fjármagnað námið hjá Jóni með sköttunum sínum - á meðan hann sjálfur fékk engan stuðning frá samfélaginu í því sem hann gerði til að koma sér upp lífsviðurværi.

Er þetta réttlátt?

Athugasemdir

[Jósep Húnfjörð (IP-tala skráð) 24.4.2007 kl. 23:21]

Þú gleymir að nefna framhaldið og helstu réttlætingunni sem notuð er til að rökstyðja þessar niðurgreiðslur en hún er sú að Jón kemur síðan heim til Ísland úr námi og við íslendingar græðum stórkostlega á þessar fjárfestingu sem við lögðum í námið hans, ávöxtunin er margföld og því er svarið: Já, réttlátt er það!

Réttlæti er sigurvegarans og ranglæti er réttlæti þess sem hann sigrar!

[Jósep Húnfjörð (IP-tala skráð) 24.4.2007 kl. 23:41]

Sæll, aftur, þú auðvitað nefndir að maðurinn kæmi heim, hvað annað! Pointið stendur vonandi samt fyrir sínu :)

[Hinrik Már Ásgeirsson, 25.4.2007 kl. 15:58]

Steini.... Þú ert með þetta allt öfugt... Einar borgar enga skatta... Hann vinnur svart

[Hinrik Már Ásgeirsson, 25.4.2007 kl. 17:21]

einnig má benda á samkvæmt röksemdum þínum um að Jón sé með hærri laun... að þá borgar hann hærri skatta, vegna hlutfallslegs skattkerfis, og borgar þá skuld sína við samfélagið margfalt til baka.

Það má því segja að Jón borgi allt til baka með háum vöxtum(sköttum)

[Þorsteinn Sverrisson, 25.4.2007 kl. 18:02]

Já vissulega má líta þannig á að hann greiði þetta til baka en ef að námið er svona góð fjárfesting þarf þá opinberan stuðning fyrir það?  Getur þetta ekki leitt til sóunnar, fólk fer í langskólanám með hálfum huga og jafnvel bara sér til skemmtunar af því að það er ókeypis? Ég er nú bara að reyna að horfa á málið frá fleiri hliðum.

[Jósep Húnfjörð (IP-tala skráð) 25.4.2007 kl. 18:21]

Ég er annars, auðvitað sammála þér, þ.e. án gríns :). Ég held rökstuðningur fari skammt varðandi svona mál. Fólk einfaldlega vill hafa þetta svona, hvort sem það þjónar einhverju réttlæti eða ekki.

Annað dæmi : Læknir menntaður á Íslandi, á niðurgreiddum námslánum, fer til Bandaríkjana í skóla og síðan í vinnu og fær sömu laun og læknir menntaður í Bandaríkjunum, sem tók skuldabréfalán fyrir sínu námi!

[Hinrik Már Ásgeirsson, 25.4.2007 kl. 22:30]

Þetta er alls ekki einfalt svo mikið er víst. T.d. hamlar það vexti margra fyrirtækja í tölvugeiranum að ekki séu að útskrifast fleiri. En það er kannski fyrst og fremst vegna þess að það eru allir að fara að gerast bankamenn. Þannig má segja að markaðurinn sé að virka þ.e. fólk sækir í þá menntun sem það telur borga mest eða henta sér best. Það fyndna við þetta er að ég hef tvær skoðanir. Ein skoðuninn byggir á micro nálgun þar sem maður hugsar bara um hvað finnst mér réttlátt gagnvart sjálfum mér og þar er ég alveg sammála skólagjöldum. Síðan er macro nálguninn þar sem þjóðhagslegur ávinningur af menntuðu fólki finnst mér réttlæta stuðning við nemendur.

Ég held að það þurfi að skoða vel hlutverk LÍN í þessu sambandi er tilvist þess nauðsynleg? Ég veit t.d. að sum lönd veita útskrifuðum nemendum skattfrelsi í ákveðinn tíma frá námslokum bæði til að hvetja fólk til að útskrifast og síðan til að létta undir með þeim þegar húsnæðiskaup og annað er á döfinni.